Algemene info:
Jupiter is de grootste en zwaarste planeet in ons zonnestelsel: hij weegt ruim dubbel zoveel als alle andere bij elkaar. En hij heeft ook nog eens de meeste manen van alle planeten in het zonnestelsel.
Jupiter draait in amper tien uur rond zijn as. De gasreus is door de middelpuntvliedende kracht ten gevolge van deze snelle rotatie duidelijk een afgeplatte bol. Jupiter draait in 4332 dagen (11,86 jaar) om de zon.
Jupiter bestaat uit een kleine kern ("klein" betekent in dit geval wel nog 15 maal groter dan de aarde) van gesmolten gesteente bij temperaturen rond de 24000 °C. Rond deze kern bevindt zich vloeibaar waterstof (H) en Helium (He) bij zeer hoge drukken (tot 10 miljard bar). Door deze gigantische druk wordt waterstof "metaalachtig" en dus geleidend, zodat er rond Jupiter een magnetisch veld ontstaat dat 20000 maal sterker is dan dat van de aarde.
Boven deze laag "vloeibare metaalachtige waterstof" ligt een dikke laag gewone vloeibare waterstof, die het grootste deel van de planeet uitmaakt. Daarbovenop ligt dan een dunne atmosfeer van ongeveer 1000 km dik, met voornamelijk waterstof en helium, maar ook met sporen methaan, water, ammoniak en waterstofsulfide. De sporen methaan, water, ammoniak en waterstofsulfide in de atmosfeer van Jupiter condenseren tot wolken die de hele planeet onder een dichte, bruinachtige sluier bedekken. Deze wolken worden voortbewogen door winden die, naargelang de breedtegraad, afwisselend oost- en westwaarts blazen, met snelheden tot soms 500 kilometer per uur.
Het meest opvallende kenmerk aan de atmosfeer van Jupiter is ongetwijfeld de Grote Rode Vlek (Great Red Spot GRS). Iets ten zuiden van de evenaar bevindt zich een grote rode vlek die al sinds het begin van de 18de eeuw waargenomen wordt. Deze vlek is een reusachtige storm die zelfs met telescopen te zien is van op aarde en tegen de wijzers van de klok draait. De GRS is twee tot drie maal zo groot als de aarde. De laatste eeuw lijkt deze GRS te verkleinen.
Opname bovenaan werd gerealiseerd met de ASA 100cm F/8 Ritchey-Chrétien telescoop met ZWO ASI174mm camera van Telescope Live met R, G en B-filters op 29 juni 2021. Processing met Autostakkert!3, Registax, WinJupos en Photoshop CC (met Topaz Sharpen AI en Franzis Denoise Projects professional 3 als plug-ins).
Zichtbaarheid Jupiter en grote manen:
De vier grootste manen van Jupiter – Europa, Io, Ganymedes en Callisto – zijn zo groot dat we ze al met een verrekijker kunnen waarnemen. Ze werden ontdekt door Galileo Galilei in 1610 en worden daarom de Galileïse manen genoemd. Als je Jupiter een aantal nachten volgt, zie je de vier manen dansen rond de planeet. Af en toe zullen er een of meer verdwijnen omdat ze achter Jupiter langs gaan of omdat ze wegvallen in zijn licht.
De maan Europa zou wel eens de beste kans op buitenaards leven in ons zonnestelsel kunnen geven. Het bestaat uit een kern met zoutachtige oceaan en een dikke ijslaag daarboven op. NASA plant in 2024 een sonde naar Europa te sturen: de Europa Clipper.
Opnames en filmpjes onderaan tonen het snel roteren van Jupiter om zijn as, en de snelbewegende Galileïsche manen rond Jupiter.
In de nacht van 19 - 20 augustus 2021 staat Jupiter in "oppositie": de zon, de aarde en Jupiter staan dan op een rechte lijn, met de zon en Jupiter aan weerszijden van de aarde. Hierdoor is de afstand van de aarde tot Jupiter minimaal (ongeveer 600 miljoen km), wordt de schijnbare afmeting van de planeet het grootst en schijnt hij het helderst in 2021.
Je kan momenteel Jupiter makkelijk in het ZO, rond middernacht, herkennen als helderste object.
Na middernacht bereikt het (dd. 20 augustus om 1h50) zijn hoogste positie, zo een 25° boven de horizon.
Great Conjunction 2020:
De twee reuzenplaneten Jupiter en Saturnus bereikten op 21 december 2020 hun (schijnbaar) dichtste samenstand sinds eeuwen. Het was van het jaar 1226 geleden, het jaar dat de Franciscanen naar Gent kwamen, dat beide planeten zo dicht bij elkaar te zien waren in onze streek. De weersomstandigheden lieten niet toe om vanuit Drongen deze samenstand waar te nemen of te fotograferen. Via remote-opnames met de ASA1000 telescoop van Telescope Live in El Sauce observatory Chili, konden wel opnames worden gemaakt. Onderaan zie je de opname van deze samenstand. 3 (van de 4) Galileïsche maantjes zijn mooi te zien op de opname (enkel Ganymedes ontbreekt). De grootste maan van Saturnus, Titan, is ook nog te zien op de opname.
Daarnaast ook een animatie filmpje van 4 opnames - gemaakt tussen 19 en 22 december - waarbij de relatieve beweging van de planeten (en maantjes) tijdens deze dichte samenstand goed te zien is. (opnames zijn overbelicht om ook de manen in beeld te kunnen brengen)
5 opnames van Jupiter met de Slooh CDK17 telescoop in Chili. Er zat 2h verschil tussen eerste en laatste opname. De hoge snelheid waarmee Jupiter rond zijn as draait is hier zichtbaar aan de Grote Rode Spot (GRS) die snel voorbij draait.
3 opnames, tussen 23h en 3h, van Jupiter met de Celestron 14" telescoop van Slooh vanuit Mt Teide, Tenerife. Ook hier valt het snelle roteren van Jupiter op (evenals de beweging van de manen rond Jupiter).
Midden zie je de 4 Galileische manen rond Jupiter, zoals je ze door een verrekijker kan zien. Onderaan, via Stellarium, wordt de positie (op zelfde moment) van de 4 manen getoond.
Opname bovenaan toont Europa en Io links van Jupiter, Ganymedes rechts (met Slooh 14" telescoop). Doorheen een telescoop zie je al heel wat details in de atmosfeer met wolkenbanden van Jupiter.
Jupiter en de 4 Galileïsche manen: positie manen is reeds zichtbaar gewijzigd na 1 uur.
Jupiter: een "planetenstelsel" op zich
Het blijft verbazen dat we Jupiter, op maar liefst 750 miljoen km van de aarde, met het blote oog kunnen waarnemen. Met een verrekijker of kleiner telescoop wordt het uitzicht al heel wat beter. Maar het uitzicht met de grote telescopen van Slooh maakt het zoveel gedetailleerder.
Het was Galilei Galileo die in 1610 voor het eerst, door zijn zelfgemaakte telescoop, 4 maantjes rond Jupiter zag draaien. Wanneer je gedurende opeenvolgende nachten blijft waarnemen met een telescoop, heb je echt het gevoel dat je je in het Joviaanse systeem bevindt. Het is alsof we naar een mini-zonnestelsel in actie kijken, terwijl de vier enorme manen van Jupiter eromheen draaien. De snelheid waarmee Jupiter zelf draait, is tevens verbluffend om te zien: een dag op Jupiter duurt slechts tien uren.
Jupiter is de onbetwiste reus uit ons zonnestelsel. Het weegt 1.898.130.000.000.000.000.000.000.000 kg.
Dat is een belachelijk groot getal, waar je weinig bij kan voorstellen. Jupiter maakt 70% van de massa van het zonnestelsel uit, als je de zon uiteraard wegdenkt. Alle andere planeten, dwergplaneten, asteroïden en kometen maken dus maar 30% van de massa.
Jupiter en de Galileïsche Manen
Via Slooh kan je ultra-wide-field beelden van Jupiter en zijn vier grootste manen Io, Europa, Ganymedes en Callisto maken.
Deze animatie werd op basis van opnames gedurende vijf nachten gemaakt. De afbeeldingen zijn uitgelijnd met behulp van de achtergrondsterren om de beweging van Jupiter en de Galileïsche manen langs de hemel te kunnen tonen.
Deze vier grote manen van Jupiter worden dus de Galileïsche manen genoemd naar Galileo Galilei die ze in 1610 samen met Simon Marius ontdekte. Het waren ook de eerste objecten die werden waargenomen in een baan om een andere planeet dan de aarde.
Credits: Slooh & M. Cameron in het bijzonder. www.slooh.com
Built with
Mobirise.com
