NGC 7293 - Helixnevel
De Helixnevel (NGC 7293) is een planetaire nevel in het sterrenbeeld Waterman. Deze planetaire nevel is de meest nabijgelegen, bekende planetaire nevel.
De Helixnevel dankt zijn naam aan het feit dat hij eruitziet alsof men boven op een schroefdraad kijkt.
De Helixnevel staat ook gekend als "the Eye of God" door de sterke gelijkenis met een oog.
Algemeen:
Object: NGC 7293
Naam: Helixnevel
Sterrenbeeld: Aquarius (Waterman)
Magnitude: 7.3
Schijnbare afmeting: 17,6’ (boogminuten)
Coördinaten:
• RA: 22h 29m
• DEC: -20° 50'
De Helixnevel, NGC 7293, is het pronkstuk van het sterrenbeeld Waterman. Het is één van de meest nabijgelegen en schijnbaar grootste planetaire nevels op zo een 650 lichtjaar van de Aarde.
Ter vergelijking: de Ringnevel (M51) - een andere bekende planetaire nevel - in het sterrenbeeld Lyra (Lier) is ongeveer 2000 lichtjaar verwijderd.
Een planetaire nevel heeft niets met planeten te maken: het is een uitdijende gasschil die sommige sterren op het einde van hun leven uitstoten (overgang rode reus naar witte dwerg fase). Deze gasschil wordt verhit en geïoniseerd door de centrale ster, waardoor het gas begint te stralen (emissie).
De verschillende kleuren worden veroorzaakt door de samenstelling van de gasschil: rood is typisch geïoniseerd waterstof (Hα), groen dubbel geïoniseerd zuurstof (O III) en blauw geïoniseerd helium (He II).
De centrale ster die de Helixnevel heeft "gecreëerd" is tevens zichtbaar: dit is die blauw-wit-achtige ster in het midden van de nevel (magnitude 12) die verder zal evolueren tot een witte dwerg.
Hoe waar te nemen:
De Helixnevel bevindt zich in het sterrenbeeld Waterband (zie mapjes onderaan), ongeveer 10º NW van de heldere ster Fomalhaut.
Waterman (Aquarius, afkorting Aqr) is een tamelijk onopvallend sterrenbeeld aan de hemelequator. Het ligt tussen rechte klimming 20u36m en 23u54m en tussen declinatie +3° en −25°. De ecliptica loopt door Waterman, dat dus deel uitmaakt van de dierenriem. Op het noordelijk halfrond is Waterman zichtbaar vanaf september tot januari. Doordat het slechts weinig heldere sterren bevat is het niet gemakkelijk te vinden.
Doorheen een verrekijker lijkt de Helixnevel een grote grijze cirkel ter grootte van een halve Maan. Met een kleine telescoop (met laag tot gemiddeld vermogen) zie je een ovaal-achtige nevelstructuur in een driehoek van sterren van magnitude 10. Het centrale gebied lijkt transparant doorheen een kleine telescoop en wordt iets helderder dan de achtergrondhemel doorheen een 6" telescoop (of groter). De centrale ster van magnitude 12 is een uitdaging met een kleine 4″ scope, maar zie je zeker met een 6″ of 8″ reflector bij een vergroting van 80x. Merk op hoe de heldere buitenste ring beter gedefinieerd lijkt aan de binnenrand. Een UHC- of OIII-filter is aangeraden om deze nevel goed waar te nemen.
Foto-opnames
Opname bovenaan toont een HOO-opname van NGC 7293 gerealiseerd met de Planewave CDK24 telescoop (60cm opening bij F6.5) met FLI PL09000 CCD-camera van Telescope Live in Chili.
Totale belichtingstijd: 400 minuten
20 sub-frames van 600s met elke smalband-filter (Hα en OIII)
Onderaan zie je 2 geannoteerde beelden van deze opname die plate solved werden in Astrobin.
Processing met PixInsight, StarXTerminator, Photoshop CC met AstroPanel Pro, Astronomy Tools, Topaz Sharpen AI en NoiseXTerminator plug-ins.
De tweede opname hieronder toont een zogenaamde "RGBHOO" kleurenopname van de Helixnevel gerealiseerd met dezelfde telescoop combinatie (Planewave CDK24 en FLI PL09000) van Telescope Live in Chili.
Totale belichtingstijd 2h met sub-frames
• RGB: 4 x 300s met elke filter (R, G en B)
• Hα en OIII: 3 x 600s met elk van de 2 smalbandfilters
Processing met AstroPixelProcessor en Photoshop CC met AstroPanel 4.2 en Franzis Denoise Projects 3 plug-ins.
Credits: deze opnames werden gemaakt voor de astrofotografie- en spectroscopie werkgroep van de A Pien Volkssterrenwacht.
In een RGBHOO kleurenopname wordt Hα-data mee in het rode kleurkanaal gemengd, en de OIII-data in het groene- en blauwe kanaal.
Opnames met Hα en OIII smalbandfilters - die dus enkel het uitgezonden licht van geïoniseerd waterstof en zuurstof doorlaten - tonen meer details en structuren van de (planetaire) nevel.
Helemaal onderaan zie je (met dezelfde dataset) ook een gewone kleuropname (RGB) en een "valse kleuren"opname met de smalbandfilters alleen (HOO). Hier kan je het effect zien van het gebruik van de verschillende filters op de verschillende kleuropnames.
De RGBHOO kleurenopname leidt hier tot de beste combinatie: gedetailleerde kleuren van de nevel via RGB-data en meer fijne details door het gebruik van de Hα en OIII data (HOO).
Ter vergelijking wordt een remote-opname met de Slooh 20” CDK20-telescoop en FLI PL09000 CCD-camera in Mt Teide, Tenerife getoond.
Totale belichtingstijd 66 minuten. LRGB 36:10:10:10 in subs van 60s.
Processing met AstroPixelProcessor (APP), GIMP en Franzis Denoise Projects 2.
Opname NGC 7293 standard plate solved in Astrobin
Opname NGC 7293 advanced plate solved in Astrobin
RGBHOO-opname NGC 7293 met de Planewave CDK24 telescoop van Telescope Live in El Sauce Observatory, Chili.
LRGB-opname NGC 7293 met de Planewave CDK20 telescoop van Slooh, Mt Teide, Tenerife
De RGB-kleuropname van de Helixnevel geeft het object met (voor ons) "natuurlijke kleuren", mooi & gedetailleerd weer.
De HOO-opname accentueert de radiale structuren in deze planetaire nevel: het object doet zo nog meer aan een oog denken (en de Helixnevel staat niet voor niets gekend als “The eye of God” 😊 ).
In HOO vertoont het interne deel van de nevel ook een meer “groen-blauwe” kleur doordat het OIII-signaal zowel in het G- als B-kanaal werd gemengd voor het maken van een kleuropname.
In een HαRGB opname wordt de Hα-data als Luminance-laag genomen (normaal wordt in astrofotografie LRGB als standaard kleurcombinatie genomen: Hα vervangt hier dus L). De meer gedetailleerde nevelstructuren "stralen" worden geaccentueerd door de Hα-data.
Built with
Offline Website Software
