Sh2-101

Tulip Nebula in Cygnus 
Emissienevel in Zwaan

Tulip Nebula - Sh2-101

Sharpless 101 (Sh2-101) is een emissienevel in een enorm nevelcomplex en HII-gebied nabij Eta Cygnus in het sterrenbeeld Cygnus. 

Het wordt soms ook de Tulpnevel (Tulip Nebula) genoemd omdat het wat lijkt op de omtrek van een tulp. Het werd gecatalogiseerd door astronoom Stewart Sharpless in zijn catalogus van nevels uit 1959. Het ligt op een afstand van ongeveer 6000 lichtjaar van de Aarde. 

Algemeen:

Object: Sh2-101, Ced 173
Naam: Tulip Nebula
Sterrenbeeld: Cygnus (Zwaan)
Magnitude: 9,0
Schijnbare afmeting: 16' x 9'
Afstand: 6000 lichtjaar
Coördinaten:
• RA: 20h 00m 29s
• DEC: +35° 19' 14"

Deze opname omvat een heldere emissienevel langs het vlak van ons Melkwegstelsel in de richting van het nevelrijke sterrenbeeld Cygnus (Zwaan). Deze opgloeiende wolk van interstellair gas en stof kreeg de aanduiding Sh2-101, maar wordt ook wel de Tulpnevel genoemd (Tulip Nebula). Ultraviolette straling van jonge, energetische sterren langs de rand van de Cygnus OB3 associatie, waaronder de O-ster HDE 227018, ioniseert de atomen en levert de energie voor de van de Tulpnevel afkomstige emissie. HDE 227018 is de heldere ster die zich het dichtst bij het blauwe boogje in het midden van de kosmische tulp bevindt. 

Cygnus X-1
In deze regio werd ook het eerste zwarte gat ooit ontdekt: Cygnus X-1.
Al in 1962 vermoedde men dat in dit sterrenbeeld een sterke röntgenbron aanwezig was. Dit werd bevestigd door waarnemingen met de Uhuru-röntgentelescoop in 1970. Het was de krachtigste röntgenbron die vanop de Aarde werd waargenomen. In 1971 werden radiosignalen gedetecteerd en deze werden gebruikt om de röntgenbron te lokaliseren als afkomstig van een ster die bekend staat als HDE 226868. Deze ster is een superreus, maar is alleen niet in staat om de waargenomen energetische röntgenstraling te produceren. Er werd geconcludeerd dat HDE 226868 een donkere metgezel moest hebben met het vermogen om gassen in het binaire systeem op te warmen tot de miljoenen graden (qua temperatuur), die nodig zijn om röntgenstralen te produceren. Metingen van dopplerverschuiving in het spectrum van HDE 226868 maakten het mogelijk de banen van de ster en zijn metgezel te bepalen en op basis van de massa die nodig was voor deze waargenomen banen - en het feit dat er geen lichtsignaal te zien was van die metgezel - werd voorgesteld dat Cygnus X-1 inderdaad een zwart gat was.

In 1974 wedde Kip Throne met Stephen Hawking dat Cygnus X-1 een zwart gat was. In 1990 gaf Hawkings toe dat X-1 een zwart gat was en Throne won zo dus de weddenschap.

Er wordt nu aangenomen dat Cygnus X-1 gas van zijn metgezel naar zijn waarnemingshorizon trekt. Deze draaiende, oververhitte schijf van gas is de motor die de röntgenstralen produceert die vanaf de Aarde worden gezien (zie illustratie hieronder rechts).
Cygnus X-1 heeft een massa van ongeveer 21 zonnemassa's en een doorsnede van ongeveer 300 km. De periode van het binaire systeem is 5,8 dagen en het paar wordt gescheiden door slechts 0,2 astronomische eenheden (AU). 
Het zwak blauw gloeiende gekromde schokfront (bow shock), wordt voortgedreven door de krachtige jet stream die vanuit de accretieschijf rondom het zwarte gat tevoorschijn schiet (zie foto hieronder links of verder onderaan in de eigen opname).

Hoe waar te nemen:

De Tulpnevel (Sh2-101) en Cygnus X-1 bevinden zich in het sterrenbeeld Cygnus, de Zwaan, nabij de ster Eta Cygni.

Onderaan links zie je een mapje van sterrenbeeld Cygnus met de locatie van Sh2-101. Rechts zie je de positie van de breedbeeld opname (zie onderaan) van Sh2-101 in dit sterrenbeeld.

Foto-opnames:

De HSO-opname bovenaan van Sh2-101 werd gerealiseerd met de Officina Stellare ProRC 700 telescoop en FLI PL16803 camera van Telescope Live in IC Astronomy Observatory, Oria, Spanje.

Totale belichtingstijd 120 minuten.
4 sub-frames van 600s met elke smalbandfilter (H-alpha, SII en OIII). 

De breedbeeldopname hieronder werd gerealiseerd met de Takahashi FSQ-106ED refractor en FLI PL16803 camera van Telescope Live in IC Astronomy Observatory, Oria, Spanje.

Totale belichtingstijd 240 minuten.
8 sub-frames van 600s met elke smalbandfilter (H-alpha, SII en OIII). 

FOV: 324' x 324' (4,74"/px)  - zie opname ook in Astrobin.

In deze breedbeeldopname is de microquasar Cygnus X-1, één van de krachtigste röntgenbronnen aan de hemel, eveneens zichtbaar (zie ingezoomde opname rechtsonder).

Processing met AstroPixelProcessor en Photoshop CC met AstroPanel Pro, Astronomy Tools, Topaz Sharpen AI en Franzis Denoise Projects 3 plug-ins.

© Copyright 2022 Nachthemel.be - All Rights Reserved

Built with ‌

Website Builder Software